Cukrowy minisłowniczek

aldozy cukry zawierające grupę aldehydową (C1) rozróżnienie przez reakcję z wodą bromową
ketozy cukry zawierające grupę ketonową (C2)
 
 
triozy, tetrozy, pentozy, heksozy określenie długości łańcucha (ilości atomów węgla) w cząsteczkach cukru   np. aldoheksoza; 
deokso cząsteczka związku zawierająca mniej atomów tlenu niż wyjściowy cukier
 
 
monocukry cukry proste, nie hydrolizują na mniejsze cząsteczki składowe glukoza, ryboza
policukry cukry złożone, powstałe prze kondensację wielu cząsteczek cukrów prostych, można przeprowadzić ich hydrolizę i uzyskać elementy składowe (cukry proste) skrobia, celuloza, glikogen
 
 
chiralność występowanie dwu struktur (np. cząsteczek związku chemicznego) nie dających się nałożyć na siebie a będących swoimi lustrzanymi odbiciami, jak lewa i prawa ręka (z greki cheir - ręka) 
 		  
węgiel asymetryczny atom węgla, który łączy cztery różne grupy chemiczne, podstawniki  
 
 
związek optycznie czynny związek skręcający płaszczyznę polaryzacji światła spolaryzowanego, właściwość fizyczna związek może posiadać węgle asymetryczne, a mimo to być optycznie nieczynny (np. kwas mezo-winowy)
enancjomery  para związków optycznie czynnych będących lustrzanymi odbiciami,
skręcalność identyczna, lecz różna co do kierunku (+; -); np. a-D(+)glukoza i a-L(-)glukoza
diastereoizomery
(w stosunku do izomeru wskazanego)
w grupie izomerów optycznych zawierających więcej niż jeden węgiel asymetryczny (chiralny) izomery optyczne, nie będące enancjomerami  izomeru wskazanego
 		 skręcalność w stosunku do izomeru wskazanego różna i co do kierunku i co do wartości, 
formy mezo izomer symetrycznie zbudowanej  cząsteczki, zawierającej parzystą ilość węgli asymetrycznych, nie będący związkiem optycznie czynnym patrz kwas mezo-winowy
mieszanina racemiczna, racemat mieszanina równych ilości enancjomerów, nie wykazuje aktywności optycznej
najczęściej występujący przypadek syntetycznego otrzymywania związków optycznie czynnych (poza reakcjami biochemicznymi), prawdopodobieństwo otrzymania formy D i formy L jest identyczne, otrzymujemy zatem równoważną ilość każdej odmiany i ich skręcalności znoszą się nawzajem
anomery dwa izomery o budowie cyklicznej, różniące się położeniem grupy hydroksylowej przy węglu C1 (w aldozach) lub C2 (w ketozach) a-D(+)glukoza i b-D(+)glukoza; względem siebie są diastereoizomerami
 
 
mutarotacja zjawisko zmiany kąta skręcenia płaszczyzny polaryzacji roztworu formy anomerycznej 
(np. a-D(+)glukoza +112°; po pewnym czasie od momentu rozpuszczenia zmienia się na +52,7°, zaś b-D(+)glukoza +19° po pewnym czasie od momentu rozpuszczenia zmienia się na +52,7°)		 mutarotacja - zmienna skręcalność;

wynik ustalenia się równowagi między formą a i b anomerów w roztworze, następuje poprzez formę łańcuchową 
 
 
epimery para diastereoizomerycznych aldoz różniących się tylko konfiguracją wokół węgli C1 i C2. ponieważ jednym z dowodów na to, że dwa izomery tworzą parę epimerów jest reakcja z fenylohydrazyną i utworzenie identycznych osazonów, niektórzy za epimery uważają te związki, które dają identyczne osazony, czyli nie różnią się konfiguracją począwszy od węgla C3 .
fenylohydrazyna odczynnik dający z cukrami substancje krystaliczne, zwane osazonami
reakcje z fenylohydrazyną służą między innymi do ustalania konfiguracji cukrów, dając z epimerami identyczne osazony
osazon
 
 
glikozydy związki cukrów z alkoholami (fenolami), wytworzone przez wiązanie poprzez tlen przy węglu C1 formy pierścieniowej.

Powstaje wiązanie glikozydowe, eterowe lub raczej acetalowe (drugie wiązanie o charakterze wiązania eterowego tworzy pierścień). Glikozydy są odporne na działanie zasad, w środowisku kwaśnym hydrolizują. Występują w postaciach anomerycznych, nie redukują.

Określenie: glikozydowe (glikozyd, wiązanie glikozydowe itp.) jest określeniem ogólnym, odnoszącym się do połączeń acetalowych w cukrach. Dla konkretnych związków tworzymy nazwy od nazwy cukru łączącego się poprzez atom tlenu przy C1 - glukozyd, mannozyd itp.). 
piranoza

 

 

furanoza

 
 
dekstroza D-(+)-glukoza  
lewuloza D-(-)-fruktoza  
odczynnik Fehlinga zasadowy roztwór soli Cu(II) kompleksowanych jonami winianowymi wypadanie czerwonego osadu tlenku miedzi(I) w wyniku reakcji redukcji  soli miedzi(II)  przez aldehydy i cukru redukujące (zarówno aldozy jak i ketozy).
odczynnik Tollensa zasadowy (amoniakalny) roztwór tlenku srebra
reakcja lustra srebrowego polega na redukcji zasadowego roztworu soli srebra do srebra metalicznego, które osiadając na szklanych ściankach probówki tworzy lustrzaną powłokę. Reakcja służy głównie do wykrywania aldehydów i cukrów redukujących 
 
kwasy cukrowe kwasy dwukarboksylowe, powstałe przez utlenienie na obu końcach cząsteczki cukru
 		 kwas glukarowy (utlenienie glukozy) HOOC-(CH-OH)4-COOH
kwasy uronowe aldehydokwasy, otrzymane przez utlenienie końcowego węgla cząsteczki cukru z pozostawieniem nienaruszonej grupy aldehydowej kwas glukuronowy (utlenienie glukozy na węglu C6).
kwasy aldonowe powstałe przez utlenienie  grupy aldehydowej kwas glukonowy

Powrót do strony głównej